اریک فروم معتقد است " اسطوره مانند رؤیا ، عقاید و افکار فلسفی و مذهبی و وقایعی را که در زمان و مکان اتفاق افتاده اند و نیز تجربیات روانی مهم انسان را به زبان سمبلیک بیان می‌کند . اگر نتوانیم معنای واقعی اساطیر را درک کنیم مجبور خواهیم شد آنها را تصاویری پیش پا افتاده و بدوی از تاریخ دنیا تلقی کنیم و در بهترین وجه ممکن آنها را فرآورده هایی شاعرانه و زیبا از تخیل انسانی بدانیم ."
اریک فروم یکی از اقمار مکتب فرانکفورت(قمر به این معنا که هیچگاه عضو مکتب نبود و فقط با آنها همکاری می کرد)، یک جامعه شناس مارکسیست و روانکاو فرویدیست است. طبق معمول همه ی اعضای مکتب به شدت ضد مدرنیته و نظام سرمایه داری ست و تحلیل های خود را از سیستم سرمایه داری با نظریات روانکاوی فرویدی و در خیلی از جاها با نظریات روانکاوی خودش که بر روی نظریات فروید و یونگ بنیان شده است، همراه می کند. به نسبت تمام مارکسیست ها ساده تر صحبت می کند و تحلیل های خود را که بسیار قوی و روشنگر هستند، در قالب زبانی ساده ارائه می دهد و همین امر باعث شده که خیلی ها او را ساده انگار و پوپولیست بخوانند حال آنکه کارهایش در تحلیل روان و جامعه ی انسان ها بسیار قوی و در سطح کارهای آدورنو و بنیامین است. در این نوشتار نمی خواهم وارد تحلیل های سیاسی و اجتماعی شوم و یکی از معروف ترین کتاب های او را درباره ی روانکاوی معرفی می کنم.
پدید آورندگان: مکتب فرانکفورت متشکل از جامعه شناسان و فیلسوفان مارکسیست – فرویدیست یهودی بود که همزمان با جنگ جهانی دوم و قدرت گرفتن هیتلر از آلمان گریختند و در امریکا ساکن شدند. این سرنوشت برای کسانی مثل هورکهایمر و آدورنو و بنیامین و مارکوزه و همچنین فروم رقم خورد. ما در این کتاب بیشتر با فروم فرویدیست و روانکاو روبروییم تا مارکسیست و جامعه شناس. در مورد ترجمه هم همین را بگویم که بسیار ساده و روان است. ابراهیم امانت را نمی شناسم. ...
مضمون: پس از پیشگفتار و مقدمه کتاب از 6 فصل مجزا تشکیل شده است.
ماهیت زبان سمبولیک : در این فصل توضیح داده می شود که سمبول چیست و زبان سمبولیک چگونه از آن استفاده می کند و چه سمبولهایی جهانی هستند و چه سمبولهایی را باید در متن خواب یا اسطوره یا داستان بررسی کرد.
ماهیت رویاها : فروم نظر خود را درباره ی منشا رویا و چگونگی و چرایی تشکیل آن می گوید.
فروید و یونگ : در این فصل بیشتر به کتاب "تفسیر رویا" ی فروید پرداخته می شود و قطعات و مثال های زیادی از این کتاب آورده می شود تا رویا را از دیدگاه فروید بررسی کند. چند صفحه ای هم در مورد دیدگاه یونگ صحبت می کند که البته ناقص و تقریبا به درد نخور است.
تاریخچه ی تعبیر رویا : در بخش اول به تعبیر رویای بدوی و در بخش دوم به تاریخچه ی تعبیر رویا از منظر روانشناسی می پردازد. قسمت دوم حاوی تاریخچه ی بسیار جالب و مفیدی از تعبیر رویا بین فلاسفه ی یونان باستان و قرون وسطی و دوران مدرن است.
هنر تعبیر رویا : شیوه ی تعبیر رویای اریک فروم، مخلوطی از شیوه های یونگ و فروید است که مایه های فرویدی آن بسیار بیشتر است. در این فصل با چندین مثال نحوه ی درک رویای خود را توضیح می دهد که همانگونه که خودش می گوید با این توضیحات نمی توان رویا تعبیر کرد! اما برای درک و شناخت متن رویاها و اسطوره ها مخصوصا از نظر سمبولیک بسیار موثر و مفید است.
زبان سمبولیک در اساطیر، قصه های کودکان، مراسم مذهبی و داستان ها : تمام فصول قبل در واقع مقدمه ای برای این فصل درخشان و بی نظیر است. این فصل به پنج بخش تقسیم شده. در بخش اول که حدودا 40 صفحه است، فروم به بررسی و تاویل سه گانه ی سوفوکلس یعنی ادیپ و آنتیگونه می پردازد و آنرا از منظر جانشینی نظام مرد سالاری و پدر شاهی به جای نظام زن سالاری و مادر شاهی بررسی می کند. در این فصل است که این ایده ی معروف فروم مطرح می شود. بخش دوم هم اسطوره ی بابلی خلقت، انوماالیش، که شرح پیروزی خدای مذکر، مردوک، بر مادر خدا، تیامت، است از منظری که گفته شد مورد بررسی و تحلیل قرار می گیرد. در بخش سوم داستان شنل قرمزی از منظری کاملا فرویدی تحلیل می شود و بخش چهارم به آداب و رسوم یهودیان در روز شنبه می پردازد. بخش پنجم هم به رمان "محاکمه" شاهکار نویسنده ی توانای چک، فرانتس کافکا و تحلیل محتوی و مضمون آن می پردازد که در نوع خود جالب و درخشان است. ... فصل آخر که طولانی ترین فصل کتاب است، واقعا مفید و کاربردی و جذاب نوشته شده است. تحلیل های فروم با توجه به مقدماتی که در فصل های پیشین گفته واقعا راهگشا و آموزنده است. نحوه ی نگاه وی به اساطیر، مخصوصا از منظر جایگزینی مرد سالاری به جای زن سالاری و مختصاتی که از این دوره ها می دهد تازه و بدیع است و به تفسیر و تحلیل اسطوره ها و داستان ها کمک زیادی می کند. گرچه فروم به اندازه ی یونگ و فروید و لاکان، در امر روانکاوی زبده و مهم نیست اما تحلیل های او از اساطیر بسیار گیرا و خواندنی ست. این کتاب را به هر صورتی که شده از دست ندهید. حتی اگر فصول اول کمی خسته کننده و مشکل به نظر می رسند نگران نباشید! اریک فروم در فصل آخر جبران می کند...
عضو شوید
عضویت سریع
آمار مطالب
آمار بازدید
